Πολλές αντιδράσεις έχουν υπάρξει τελευταία για τις δηλώσεις, τώρα και άλλοτε, της κυρίας Θάλειας Δραγώνα, ειδικού γραμματέως του Υπουργείου Παιδείας –και διακαιολογημένα άλλωστε μια που, λόγω της θέσεως της, άπτονται της ιδεολογικής συγκρότησης του ελληνικού κράτους από την ίδρυσή του. Σ’ αυτή την ανάρτηση θέλω να προκαλέσω το ιδεολογικό υπόβαθρο που βρίσκεται πίσω από τις δηλώσεις της ειδικού γραμματέως και να καταδείξω ότι οι απόψεις «της μόδας» μπορεί να είναι εκσυγχρονιστικές αλλά δεν είναι πάντα και προοδευτικές.
Η αφετηρία τέτοιου είδους απόψεων βρίσκεται στη σφαίρα του πολιτικώς ορθού και δημοφιλούς «multicultural», που κακώς στα ελληνικά έχει αποδοθεί ως «πολυπολιτισμικό», μια που στο επίκεντρο δεν είναι η έννοια του πολιτισμού αλλά αυτή της κουλτούρας. Η ουδέτερη έννοια της κουλτούρας χρησιμοποιείται στο σύγχρονο μετα-αποικιοκρατικό κόσμο για να δηλώσει την ισότητα όλων των κοινωνιών σε αντίθεση με τη στενάχωρη έννοια του πολιτισμού που θεωρήθηκε μειωτική για τις κοινωνίες που αποκλείονται απ’ αυτό τον χαρακτηρισμό. Υπό το πρίσμα λοιπόν του «πολυπολιτισμικού» έχουν την ίδια βαρύτητα και σημασία η Αρχαία Αίγυπτος, η Αθηναϊκή Δημοκρατία, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το Φραγκικό Βασίλειο του Καρλομάγνου και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Της ίδιας βαρύτητας είναι και η κουλτούρα κάθε λαού που έζησε και δημιούργησε σ’ αυτόν τον πλανήτη και που σε άλλη περίπτωση δε θα αξιωνόταν της παραμικρής μνείας δίπλα στο μεγαθήριο του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Γιατί σε τελική ανάλυση ο στόχος αυτής της ιδεολογικής μετατόπισης από τον πολιτισμό στην κουλτούρα είναι η εξέχουσα θέση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, στερημένος από το προνόμιο της ανωτερότητας, δεν μπορεί να έχει κυρίαρχη θέση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Δύσης αλλά θα παρουσιάζεται ισότιμα με τον πολιτισμό της Αρχαίας Αιγύπτου για παράδειγμα, που χάρη στις μούμιες και τις πυραμίδες είναι μάλλον πιο δημοφιλής. Ομοίως η αφετηρία της Ενωμένης Ευρώπης θα αναζητηθεί στο Φραγκικό Βασίλειο του Καρλομάγνου, που ενσαρκώνει εναργέστερα τον σημερινό γαλλογερμανικό άξονα –άλλωστε η υπόμνηση και μόνο της Ρώμης στους Γερμανούς φέρνει τραυματικές εμπειρίες. Η μόνη αναφορά στον ελληνορωμαϊκό κόσμο θα εξαντλείται στην παράνοια του Νέρωνα και του Καλλιγούλα και στους ασκητικούς αγίους που ζούσαν σε επαφή με το Θεό και τη φύση! Με ένα τέτοιο μοντέλο εκαπαίδευσης καλείται να εκσυγχρονιστεί και η σημερινή Ελλάδα και σ’ αυτό συντείνουν οι απόψεις της κας Δραγώνα.
Να ξεκαθαρίσω κάτι. Συμφωνώ με το σκεπτικό αυτής της αλλαγής, γιατί επιφέρει το θάνατο του «πολιτισμού» ως εμβλήματος ηθικής ανωτερότητας, που έχει οδηγήσει στον εθνικισμό, στον ιμπεριαλισμό, στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αλλά μαζί μ’ αυτά δεν χρειάζεται να πετάξουμε και την έννοια του ανώτερου πολιτισμού και να επιβάλλουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου. «Καλώς ή κακώς (και συχνά κακώς)», λέει ο Bryan Ward-Perkins (στο βιβλίο του Η πτώση της Ρώμης και το τέλος του πολιτισμού, μτφ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος-Ολυμπία Χειμωνίδου, εκδ. Θυραθεν, 2006), «κάποιες κουλτούρες είναι πολύ πιο σύνθετες και εξελιγμένες από ό,τι άλλες. Κοινωνίες με μεγάλες πόλεις, σύνθετα δίκτυα παραγωγής και διακίνησης, και ευρύτατη χρήση του γραπτού λόγου είναι καταφανώς διαφορετικές από τις κοινωνίες των μικρών κοινοτήτων με οικιακή ως επί το πλείστον παραγωγή και προφορική κουλτούρα». Ο Bryan Ward-Perkins προσεγγίζει την έννοια του πολιτισμού (του ανώτερου ελληνορωμαϊκού πολιτισμού εν προκειμένω) με καθαρά υλιστικούς όρους, που καθιστούν την ανωτερότητα αντικειμενικά μετρήσιμη έννοια. Η λέξη «πολιτισμός», επισημαίνει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια συντομογραφία της φράσης «οι σύνθετες κοινωνίες και τα πάσης φύσεως παραγωγά τους». Μέτρο της ανωτερότητας ενός πολιτισμού μπορούν να αποτελέσουν η ικανότητα μαζικής παραγωγής αγαθών υψηλής ποιότητας, η εξάπλωση της ευμάρειας, ένα καλοσχεδιασμένο και καλοσυντηρημένο δίκτυο συγκοινωνιών και διακίνησης αγαθών και ιδεών, η ικανότητα γραφής και ανάγνωσης από την πλειονότητα του πληθυσμού.
Καλά, εντάξει, θα μου πείτε. Ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός είναι ανώτερος, και τι μ’αυτό; Σε τι ωφελεί αυτή η διαπίστωση; Μπορεί να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο; Να οδηγήσει σε ένα νέο modus vivendi για τους λαούς της οικουμένης σήμερα; Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο της πολυδιαφημιζόμενης και δημοφιλούς πολυπολιτισμικότητας. Βεβαίως και μπορεί. Γιατί στη Ρώμη, που εξέφρασε πληρέστερα αυτό τον πολιτισμό, επιτεύχθηκε ένα θαύμα και ένα όραμα για όλη την οικουμένη. Για τους Ρωμαίους, η γραμμή του αίματος, η καταγωγή δεν είχε καμιά βαρύτητα. Πίστευαν ότι ο καθένας θα μπορούσε να γίνει Ρωμαίος πολίτης αν ακολουθούσε τους κανόνες και προσαρμοζόταν. Πίστευαν ότι η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσε να κερδίσει ένας Ρωμαίος, ήταν να περάσει στην ιστορία ως κάποιος που επέκτεινε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Και πίστευαν ακόμα ότι δεν υπήρχε καλύτερη μοίρα για τον υπόλοιπο κόσμο, από το να κατακτηθεί από τη Ρώμη. Βεβαίως και ο αγώνας επιβολής της ρωμαϊκής εξουσίας υπήρξε σκληρός, και ήταν πολλοί εκείνοι που αντιστάθηκαν άγρια. Τα προνόμια όμως του Ρωμαίου πολίτη μετέτρεψαν την αντίσταση σε συγκατάθεση και τελικά σε περηφάνεια. Όλοι οι κατακτημένοι λαοί ενσωματώθηκαν γρήγορα στην ρωμαϊκή κοινωνία, συνέχισαν την πνευματική ζωή και ανήλθαν στα ανώτερα πολιτειακά αξιώματα. Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός γεννήθηκε στην Κροατία και ο Κωνσταντίνος Α΄ στη Νίσα της σημερινής Σερβίας, όσο για τον Σεπτίμιο Σεβήρο, το χρώμα του στις απεικονίσεις που μας έχουν σωθεί δείχνει ξεκάθαρα ότι ήταν αφρικανός.
Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται σ’ ενα μεταίχμιο. Οι σύγχρονες οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις έχουν δημιουργήσει μια ρευστή κατάσταση από την οποία έχει αναδυθεί περίλαμπρα η παρουσία του άλλου, του διαφορετικού, του αλλοδαπού, του αλλόθρησκου. Αυτό μοιραία προκαλεί μια κρίση ταυτότητας και αναζήτηση ενός νέου τρόπου που να μην αποκλείει, να μην περιθωριοποιεί. Η θεωρία του πολυπολιτισμικού προβάλλει ως μια λύση συμβίωσης και συνύπαρξης με το διαφορετικό, αλλά δεν είναι η μόνη. Να πως περιγράφει ο Boris Johnson (στο βιβλίο του Το όνειρο της Ρώμης, μτφ. Μάκης Κολλητίδης, εκδ. Θύραθεν, 2008) το όραμα για την Ευρώπη σήμερα: «Κάποια μέρα, εφόσον τα βρούμε με ην Τουρκία, θα μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε ολόκληρη εκείνη την αρχαία αρμονική ενότητα γύρω από τη Μεσόγειο, να επιτύχουμε την πλούσια και ελεύθερη διασπορά αγαθών από τα στενά του Γιβραλτάρ μέχρι τον Βόσπορο, από την Τύνιδα στη Λυών. Θα μπορούσαμε να κλείσουμε το ρήγμα που προκάλεσαν οι μουσουλμανικές εισβολές. Θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε, για άλλη μια φορά, τη Ρωμαϊκή Οικονομική Κοινότητα γύρω από την Mare Nostrum. Με τον καιρό, θα χρειαστεί να σφυρηλατήσουμε νέους, βαθύτερους δεσμούς με τις βορειοφρικανικές χώρες του Μαγκρέμπ, με βάση την αρχαία ρωμαϊκή ιδέα της ανεκτικότητας. Είναι καιρός πλέον να ωριμάσουμε και να ανγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει ούτε μια πιθανότητα στο εκατομμύριο, να εγκαθιδρύσει το Ισλάμ ένα νέο χαλιφάτο στη Δυτική Ευρώπη και είναι καιρός και για τους Μουσουλμάνους να προσαρμοστούν στην εποχή μας και να αναγνωρίσουν το μη αναστρέψιμο της γυναικείας χειραφέτησης, να αναγνωρίσουν επίσης ότι δεν αποτελεί όνειδος το να παραμένει κάποιος απαθής στο ερώτημα αν ο Μωάμεθ είναι ή όχι ο μοναδικός προφήτης του Θεού, ότι όταν μια θρησκεία είναι αληθινά σπουδαία, δεν έχει καμία απολύτως σημασία αν οι άνθρωποι ζωγραφίζουν εικόνες του προφήτη της. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί όσο οι Μουσουλμάνοι αισθάνονται δαιμονοποιημένοι, όσο η ίδια η αίσθηση της ταυτότητάς τους και του συνανήκειν δημιουργείται από ένα αίσθημα απόρριψης και κατωτερότητας. Ένας από τους λόγους που το ρωμαϊκό σύστημα λειτούργησε τόσο καλά ήταν ότι οι διαφορετικές φυλές και θρησκείες ενέπνεαν την περιέργεια και το σεβασμό, και όχι την παράνοια. Αυτό είναι το όραμα που αξίζει να αναβιώσει. Ένα όνειρο που αξίζει να γίνει πραγματικότητα, όχι μόνο επειδή διατηρεί την ελπίδα της επανένωσης των δυο μισών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας γύρω από τη Μεσόγειο. Αν μπορέσουμε να επιτύχουμε μια συμφιλίωση ανάμεσα στο Ισλάμ και τον Χριστιανισμό, υποθέτω ότι θα σώσουμε και τις ζωές αθώων ανθρώπων όπως η Αδελφή Λιονέλλα.»
Όποιες αντιρρήσεις κι αν έχει κανείς μ’ αυτή την προσέγγιση, δεν μπορεί να μην παραδεχτεί ότι οδηγεί σε μια καλύτερη ζωή και έναν καλύτερο κόσμο πέρα από εθνικισμούς και μισαλλοδοξίες. Και μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό χωρίς να προστρέξουμε σε μια αμφισβητούμενη και ύποπτη έννοια (η πολυπολιτισμικότητα είναι εφεύρημα της αμερικανικής πολιτικής), αλλά ανατρέχοντας στη δική μας εθνική ιστορία, χωρίς να αναγκαστούμε να την υποτιμήσουμε, για να μην δυσαρεστήσουμε τους γείτονές μας, όπως επιβάλλουν οι καλοί τρόποι της πολυπολιτισμικότητας. Επιπλέον δε θα χρειαστεί σε μια άλλη πράξη αβροφροσύνης να αναζητήσουμε παραδείγματα συμβίωσης στη δεσποτική και θεοκρατική Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να συνειδητοποιήσουμε ότι μπορούμε να συμβιώσουμε αρμονικά με τον άλλο, τον διαφορετικό. Γιατί τελικά περί αυτού πρόκειται: η ιστορία πάντα χρησιμοποιείται ιδεολογικά, για τη συγκρότηση της ταυτότητας ενός λαού και του οράματός του για το μέλλον. Και μ’ αυτη την προοπτική εντάσσεται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μιας χώρας. Αλλιώς δεν ενδιαφέρει κανέναν παρά μόνο μια χούφτα μίζερων ακαδημαϊκών.
Η αφετηρία τέτοιου είδους απόψεων βρίσκεται στη σφαίρα του πολιτικώς ορθού και δημοφιλούς «multicultural», που κακώς στα ελληνικά έχει αποδοθεί ως «πολυπολιτισμικό», μια που στο επίκεντρο δεν είναι η έννοια του πολιτισμού αλλά αυτή της κουλτούρας. Η ουδέτερη έννοια της κουλτούρας χρησιμοποιείται στο σύγχρονο μετα-αποικιοκρατικό κόσμο για να δηλώσει την ισότητα όλων των κοινωνιών σε αντίθεση με τη στενάχωρη έννοια του πολιτισμού που θεωρήθηκε μειωτική για τις κοινωνίες που αποκλείονται απ’ αυτό τον χαρακτηρισμό. Υπό το πρίσμα λοιπόν του «πολυπολιτισμικού» έχουν την ίδια βαρύτητα και σημασία η Αρχαία Αίγυπτος, η Αθηναϊκή Δημοκρατία, η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, το Φραγκικό Βασίλειο του Καρλομάγνου και η Οθωμανική Αυτοκρατορία. Της ίδιας βαρύτητας είναι και η κουλτούρα κάθε λαού που έζησε και δημιούργησε σ’ αυτόν τον πλανήτη και που σε άλλη περίπτωση δε θα αξιωνόταν της παραμικρής μνείας δίπλα στο μεγαθήριο του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού. Γιατί σε τελική ανάλυση ο στόχος αυτής της ιδεολογικής μετατόπισης από τον πολιτισμό στην κουλτούρα είναι η εξέχουσα θέση του ελληνορωμαϊκού πολιτισμού στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, στερημένος από το προνόμιο της ανωτερότητας, δεν μπορεί να έχει κυρίαρχη θέση στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα της Δύσης αλλά θα παρουσιάζεται ισότιμα με τον πολιτισμό της Αρχαίας Αιγύπτου για παράδειγμα, που χάρη στις μούμιες και τις πυραμίδες είναι μάλλον πιο δημοφιλής. Ομοίως η αφετηρία της Ενωμένης Ευρώπης θα αναζητηθεί στο Φραγκικό Βασίλειο του Καρλομάγνου, που ενσαρκώνει εναργέστερα τον σημερινό γαλλογερμανικό άξονα –άλλωστε η υπόμνηση και μόνο της Ρώμης στους Γερμανούς φέρνει τραυματικές εμπειρίες. Η μόνη αναφορά στον ελληνορωμαϊκό κόσμο θα εξαντλείται στην παράνοια του Νέρωνα και του Καλλιγούλα και στους ασκητικούς αγίους που ζούσαν σε επαφή με το Θεό και τη φύση! Με ένα τέτοιο μοντέλο εκαπαίδευσης καλείται να εκσυγχρονιστεί και η σημερινή Ελλάδα και σ’ αυτό συντείνουν οι απόψεις της κας Δραγώνα.
Να ξεκαθαρίσω κάτι. Συμφωνώ με το σκεπτικό αυτής της αλλαγής, γιατί επιφέρει το θάνατο του «πολιτισμού» ως εμβλήματος ηθικής ανωτερότητας, που έχει οδηγήσει στον εθνικισμό, στον ιμπεριαλισμό, στην εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο. Αλλά μαζί μ’ αυτά δεν χρειάζεται να πετάξουμε και την έννοια του ανώτερου πολιτισμού και να επιβάλλουμε μια επίπεδη εικόνα του κόσμου. «Καλώς ή κακώς (και συχνά κακώς)», λέει ο Bryan Ward-Perkins (στο βιβλίο του Η πτώση της Ρώμης και το τέλος του πολιτισμού, μτφ. Θεόδωρος Γιαννόπουλος-Ολυμπία Χειμωνίδου, εκδ. Θυραθεν, 2006), «κάποιες κουλτούρες είναι πολύ πιο σύνθετες και εξελιγμένες από ό,τι άλλες. Κοινωνίες με μεγάλες πόλεις, σύνθετα δίκτυα παραγωγής και διακίνησης, και ευρύτατη χρήση του γραπτού λόγου είναι καταφανώς διαφορετικές από τις κοινωνίες των μικρών κοινοτήτων με οικιακή ως επί το πλείστον παραγωγή και προφορική κουλτούρα». Ο Bryan Ward-Perkins προσεγγίζει την έννοια του πολιτισμού (του ανώτερου ελληνορωμαϊκού πολιτισμού εν προκειμένω) με καθαρά υλιστικούς όρους, που καθιστούν την ανωτερότητα αντικειμενικά μετρήσιμη έννοια. Η λέξη «πολιτισμός», επισημαίνει, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως μια συντομογραφία της φράσης «οι σύνθετες κοινωνίες και τα πάσης φύσεως παραγωγά τους». Μέτρο της ανωτερότητας ενός πολιτισμού μπορούν να αποτελέσουν η ικανότητα μαζικής παραγωγής αγαθών υψηλής ποιότητας, η εξάπλωση της ευμάρειας, ένα καλοσχεδιασμένο και καλοσυντηρημένο δίκτυο συγκοινωνιών και διακίνησης αγαθών και ιδεών, η ικανότητα γραφής και ανάγνωσης από την πλειονότητα του πληθυσμού.
Καλά, εντάξει, θα μου πείτε. Ο ελληνορωμαϊκός πολιτισμός είναι ανώτερος, και τι μ’αυτό; Σε τι ωφελεί αυτή η διαπίστωση; Μπορεί να κάνει τον κόσμο μας καλύτερο; Να οδηγήσει σε ένα νέο modus vivendi για τους λαούς της οικουμένης σήμερα; Γιατί αυτό είναι το ζητούμενο της πολυδιαφημιζόμενης και δημοφιλούς πολυπολιτισμικότητας. Βεβαίως και μπορεί. Γιατί στη Ρώμη, που εξέφρασε πληρέστερα αυτό τον πολιτισμό, επιτεύχθηκε ένα θαύμα και ένα όραμα για όλη την οικουμένη. Για τους Ρωμαίους, η γραμμή του αίματος, η καταγωγή δεν είχε καμιά βαρύτητα. Πίστευαν ότι ο καθένας θα μπορούσε να γίνει Ρωμαίος πολίτης αν ακολουθούσε τους κανόνες και προσαρμοζόταν. Πίστευαν ότι η μεγαλύτερη τιμή που θα μπορούσε να κερδίσει ένας Ρωμαίος, ήταν να περάσει στην ιστορία ως κάποιος που επέκτεινε τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Και πίστευαν ακόμα ότι δεν υπήρχε καλύτερη μοίρα για τον υπόλοιπο κόσμο, από το να κατακτηθεί από τη Ρώμη. Βεβαίως και ο αγώνας επιβολής της ρωμαϊκής εξουσίας υπήρξε σκληρός, και ήταν πολλοί εκείνοι που αντιστάθηκαν άγρια. Τα προνόμια όμως του Ρωμαίου πολίτη μετέτρεψαν την αντίσταση σε συγκατάθεση και τελικά σε περηφάνεια. Όλοι οι κατακτημένοι λαοί ενσωματώθηκαν γρήγορα στην ρωμαϊκή κοινωνία, συνέχισαν την πνευματική ζωή και ανήλθαν στα ανώτερα πολιτειακά αξιώματα. Ο αυτοκράτορας Διοκλητιανός γεννήθηκε στην Κροατία και ο Κωνσταντίνος Α΄ στη Νίσα της σημερινής Σερβίας, όσο για τον Σεπτίμιο Σεβήρο, το χρώμα του στις απεικονίσεις που μας έχουν σωθεί δείχνει ξεκάθαρα ότι ήταν αφρικανός.
Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται σ’ ενα μεταίχμιο. Οι σύγχρονες οικονομικές και πολιτικές εξελίξεις έχουν δημιουργήσει μια ρευστή κατάσταση από την οποία έχει αναδυθεί περίλαμπρα η παρουσία του άλλου, του διαφορετικού, του αλλοδαπού, του αλλόθρησκου. Αυτό μοιραία προκαλεί μια κρίση ταυτότητας και αναζήτηση ενός νέου τρόπου που να μην αποκλείει, να μην περιθωριοποιεί. Η θεωρία του πολυπολιτισμικού προβάλλει ως μια λύση συμβίωσης και συνύπαρξης με το διαφορετικό, αλλά δεν είναι η μόνη. Να πως περιγράφει ο Boris Johnson (στο βιβλίο του Το όνειρο της Ρώμης, μτφ. Μάκης Κολλητίδης, εκδ. Θύραθεν, 2008) το όραμα για την Ευρώπη σήμερα: «Κάποια μέρα, εφόσον τα βρούμε με ην Τουρκία, θα μπορέσουμε να ξαναχτίσουμε ολόκληρη εκείνη την αρχαία αρμονική ενότητα γύρω από τη Μεσόγειο, να επιτύχουμε την πλούσια και ελεύθερη διασπορά αγαθών από τα στενά του Γιβραλτάρ μέχρι τον Βόσπορο, από την Τύνιδα στη Λυών. Θα μπορούσαμε να κλείσουμε το ρήγμα που προκάλεσαν οι μουσουλμανικές εισβολές. Θα μπορούσαμε να οικοδομήσουμε, για άλλη μια φορά, τη Ρωμαϊκή Οικονομική Κοινότητα γύρω από την Mare Nostrum. Με τον καιρό, θα χρειαστεί να σφυρηλατήσουμε νέους, βαθύτερους δεσμούς με τις βορειοφρικανικές χώρες του Μαγκρέμπ, με βάση την αρχαία ρωμαϊκή ιδέα της ανεκτικότητας. Είναι καιρός πλέον να ωριμάσουμε και να ανγνωρίσουμε ότι δεν υπάρχει ούτε μια πιθανότητα στο εκατομμύριο, να εγκαθιδρύσει το Ισλάμ ένα νέο χαλιφάτο στη Δυτική Ευρώπη και είναι καιρός και για τους Μουσουλμάνους να προσαρμοστούν στην εποχή μας και να αναγνωρίσουν το μη αναστρέψιμο της γυναικείας χειραφέτησης, να αναγνωρίσουν επίσης ότι δεν αποτελεί όνειδος το να παραμένει κάποιος απαθής στο ερώτημα αν ο Μωάμεθ είναι ή όχι ο μοναδικός προφήτης του Θεού, ότι όταν μια θρησκεία είναι αληθινά σπουδαία, δεν έχει καμία απολύτως σημασία αν οι άνθρωποι ζωγραφίζουν εικόνες του προφήτη της. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί όσο οι Μουσουλμάνοι αισθάνονται δαιμονοποιημένοι, όσο η ίδια η αίσθηση της ταυτότητάς τους και του συνανήκειν δημιουργείται από ένα αίσθημα απόρριψης και κατωτερότητας. Ένας από τους λόγους που το ρωμαϊκό σύστημα λειτούργησε τόσο καλά ήταν ότι οι διαφορετικές φυλές και θρησκείες ενέπνεαν την περιέργεια και το σεβασμό, και όχι την παράνοια. Αυτό είναι το όραμα που αξίζει να αναβιώσει. Ένα όνειρο που αξίζει να γίνει πραγματικότητα, όχι μόνο επειδή διατηρεί την ελπίδα της επανένωσης των δυο μισών της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας γύρω από τη Μεσόγειο. Αν μπορέσουμε να επιτύχουμε μια συμφιλίωση ανάμεσα στο Ισλάμ και τον Χριστιανισμό, υποθέτω ότι θα σώσουμε και τις ζωές αθώων ανθρώπων όπως η Αδελφή Λιονέλλα.»
Όποιες αντιρρήσεις κι αν έχει κανείς μ’ αυτή την προσέγγιση, δεν μπορεί να μην παραδεχτεί ότι οδηγεί σε μια καλύτερη ζωή και έναν καλύτερο κόσμο πέρα από εθνικισμούς και μισαλλοδοξίες. Και μπορούμε να το επιτύχουμε αυτό χωρίς να προστρέξουμε σε μια αμφισβητούμενη και ύποπτη έννοια (η πολυπολιτισμικότητα είναι εφεύρημα της αμερικανικής πολιτικής), αλλά ανατρέχοντας στη δική μας εθνική ιστορία, χωρίς να αναγκαστούμε να την υποτιμήσουμε, για να μην δυσαρεστήσουμε τους γείτονές μας, όπως επιβάλλουν οι καλοί τρόποι της πολυπολιτισμικότητας. Επιπλέον δε θα χρειαστεί σε μια άλλη πράξη αβροφροσύνης να αναζητήσουμε παραδείγματα συμβίωσης στη δεσποτική και θεοκρατική Οθωμανική Αυτοκρατορία, για να συνειδητοποιήσουμε ότι μπορούμε να συμβιώσουμε αρμονικά με τον άλλο, τον διαφορετικό. Γιατί τελικά περί αυτού πρόκειται: η ιστορία πάντα χρησιμοποιείται ιδεολογικά, για τη συγκρότηση της ταυτότητας ενός λαού και του οράματός του για το μέλλον. Και μ’ αυτη την προοπτική εντάσσεται στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα μιας χώρας. Αλλιώς δεν ενδιαφέρει κανέναν παρά μόνο μια χούφτα μίζερων ακαδημαϊκών.
7 σχόλια:
Καλώς ήλθες Στοπάκιε!
:))
Στη φύση δεν υπάρχει ισότητα. Έτσι και στους πολιτισμούς.
Το ότι κάποιοι κομπλεξικοί θέλησαν να επιβάλουν την ισότητα των πολιτισμών και συνάμα την εξαφάνηση των Εθνών (άρα και των Εθνικισμών γιατί εθνικισμός συνίσταται όταν υπάρχει Έθνος) είναι ακριβώς γιατί δεν θέλουν εμπόδια στα παγκόσμια εξουσιαστικά σχεδιά τους.
Αυτό ακριβώς επιδιώκεται με την αμερικονοποίηση του τρόπου ζωής.
Τώρα πλέον δεν υπάρχει η pax romana αλλά η pax americana.
Ένας πολυφυλετικός αχταρμάς στα μέτρα όμως των παγκόσμιων εξουσιαστών που επιβάλουν τι;
ΜΙΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ,ΜΙΑ ΜΟΔΑ,ΜΙΑ ΓΛΩΣΣΑ,ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΑ, ΜΙΑ ΘΡΗΣΚΕΙΑ,ΕΝΑΣ ΤΡΟΠΟΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ,ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ,ΕΝΔΥΜΑΣΙΑΣ, ΨΥΧΑΓΩΓΙΑΣ και ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΗΣ,ΕΝΑ ΝΟΜΙΣΜΑ,ΜΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ και ΕΝΑ ΤΣΙΠΑΚΙ για ολους τους ανθρωπους της Γης, ωστε ΟΛΟΙ ΝΑ ΓΙΝΟΥΝ ΜΙΑ ΑΠΡΟΣΩΠΗ ΤΥΦΛΗ ΜΑΖΑ...
Σε αντίθεση ο υγιής Εθνικισμός σέβεται τις ιδιεταιρότητες κάθε λαού και δεν έχει σχέση με τον ιμπεριαλισμό. Βεβαίως μία στρέβλωση του εθνικισμού είναι ο ιμπεριαλισμός.
Για όσουν ενδιαφέρονται να επεκτείνουν τις γνώσεις τους πάνω στο θέμα αυτό προτείνω το βιβλίο του καθηγητή Ιωάννη Χολέβα ''Ποιος Εθνικισμός''
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ-1
Προς κ. Στέφανο Ληναίο - 21.12. 2009
Αγαπητέ μου Στέφανε,
Προχτές το βράδυ στην ΝΕΤ ο Νίκος Δήμου στην εκπομπή «Στα άκρα» επαναλάμβανε τις γνωστές απόψεις Ρεπούση-Λιάκου-Κουλούρη-Άννας Φραγκουδάκη και του νέου «φρούτου», της κ. Δραγώνα, τ. βουλευτού του ΠΑΣΟΚ και «ειδικής γραμματέως του Ενιαίου Διοικητικού Τομέα Θεμάτων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Εκπαίδευσης Ελληνοπαίδων» δηλαδή στην καρδιά της διαμόρφωσης της σκέψης, των γνώσεων και του ήθους των Ελλήνων του μέλλοντος. Στην «παρέα»,συμμετέχει και ο κ. Νίκος Μουζέλης, σύζυγος της κ. Θ. Δραγώνα, καθηγητής του LSE (?) και επιστημονικός υπεύθυνος του «Κέντρου Ανάπτυξης Εκπαιδευτικής Πολιτικής της ΓΣΕΕ»!!! Άλλο ένα πόστο-κλειδί. Το 1999 συναντάμε την κ. Δραγώνα μαζί με τους «επιφανέστερους Έλληνες αναθεωρητές ιστοριογράφους» σε διεθνές συνέδριο στην Χάλκη του CDRSEE (Κέντρο για την Δημοκρατία και την Συμφιλίωση στην Νοτιοανατολική Ευρώπη) και του ΕΛΙΑΜΕΠ (έδρα του κ. Βερέμη) με θέμα την «Εθνική Μνήμη» (δηλ. λέω εγώ, «πώς θα καταργήσουμε την εθνική μας μνήμη»).
Η κ. Δραγώνα στο βιβλίο της «Τι είν' η πατρίδα μας;» πιάνει τον ...ταύρο από τα κέρατα (θαύμασε ύφος γραφής): «Η ελληνική ταυτότητα δεν υπήρχε πριν από τον 19ο αιώνα. Δημιουργήθηκε έξωθεν σε μια εποχή εθνικισμού, αποικιοκρατίας και επεκτατικού ιμπεριαλισμού. Κοντολογίς κάποιοι από το εξωτερικό μας είπαν τον 19ο αιώνα ότι είμαστε Έλληνες κι εμείς το δεχθήκαμε για να κονομήσουμε (!!!) πουλώντας το παραμύθι ότι είμαστε απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων».
(Τρέμετε άθλιοι «κονομάκηδες» Σεφέρη και Ελύτη, που στην ομιλία σας κατά την απονομή του βραβείου Νόμπελ υμνήσατε την συνέχεια του ελληνικού έθνους από τον Όμηρο έως σήμερα). Στο εν λόγω βιβλίο της η σύμβουλος της κ. Άννας Διαμαντοπούλου αναφέρει σχετικά: «Η αρχαιότητα χρησιμοποιείται σαν πρότυπο υπεριστορικό (!) με αποτέλεσμα να "αποδεικνύει" την αναξιότητα της ελληνικής κοινωνίας και του πολιτισμού της».
Επίσης το Έθνος περιγράφεται ως «οντότητα υπερχρονική και στατική» με αποτέλεσμα "να ναρκοθετείται η έννοια της εξέλιξης και να καλλιεργούνται αντίθετα με τις αξίες της εποχής μας εθνοκεντρισμός και ξενοφοβία". Ο μόνος που απάντησε δημοσίως σ' αυτά απ' ό,τι γνωρίζω, είναι ο Κώστας Γεωργουσόπουλος σε τελευταίο άρθρο του στα «ΝΕΑ», ο οποίος προς τιμήν του απαντώντας σε σχετικό με τα παραπάνω άρθρο της κ. Άννας Φραγκουδάκη, στενής φίλης και ομοϊδεάτισσας της ειδικής γραμματέως του υπουργείου Παιδείας:
"Η κ. Φραγκουδάκη θεωρεί πως κάθε αναφορά σε πατρίδα, πατριωτισμό, έθνος είναι συντηρητική, δεξιά και σχεδόν φασιστική πολιτική (...). Έτσι καλό θα είναι να απαλειφθούν από τα σχολικά βιβλία όλα τα ποιήματα, τα διηγήματα και τα δοκίμια που αναφέρουν θετικούς χαρακτηρισμούς ως έννοιες «πατρίδα», «έθνος». Πρέπει ευθύς να αφαιρεθούν από τα σχολικά εγχειρίδια όλες οι αναφορές που υπάρχουν στο έργο του Σολομού και ιδίως στον πατριδοκαπηλικό «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» στις έννοιες «πατρίδα» και «έθνος». Αν δεν γίνεται να καταχωνιαστεί η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» του Παπαρηγόπουλου, καλό θα είναι να καεί. Οπωσδήποτε όμως θα πρέπει να καεί και μάλιστα δημοσίως το φασιστικό μυθιστόρημα της Πηνελόπης Δέλτα «Για την Πατρίδα». Να εξοβελισθούν τα δεκατετράστιχα του Παλαμά «Πατρίδες» (...). Εντός σύντομης προθεσμίας πρέπει να αλλάξουν όνομα η ποδοσφαιρική ομάδα «Εθνικός», το «Εθνικό Θέατρο», η εφημερίδα «Έθνος», το «Πατριωτικό Ίδρυμα», το «Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών», το Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και το Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, η Εθνική Λυρική Σκηνή κλπ. κλπ.".
ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΜΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΑΚΗ-2
Όπως καταλαβαίνεις, μπροστά σ' αυτή την βαρυχειμωνιά που μας προέκυψε ξαφνικά, ένας μονάχα κούκος δεν φέρνει την Άνοιξη. Εκτός πια κι αν όλοι οι Έλληνες, ανώνυμοι και επώνυμοι, έχουν περιπέσει σε χειμερία νάρκη ή έχουν (έχουμε) χάσει τα ανακλαστικά μας ως Έλληνες πατριώτες. Νομίζω ότι ήρθε ο καιρός, πρώτον να ενημερώσουμε όσο γίνεται πιο πλατειά, πιο υψηλά και πιο βαθειά τους Έλληνες πολίτες, ανεξάρτητα από μόρφωση, ιδιότητα, ειδικότητα, επάγγελμα και αξίωμα. Δεύτερον να αποκαλύψουμε τη συνωμοσία και τους συνωμότες έναν-έναν, να αποκαλύψουμε τις απόψεις, τις προσπάθειες, τις πράξεις και τα έργα τους και κυρίως αυτούς που κρύβονται πίσω τους, που φαίνεται ότι είναι τόσο ισχυροί και επικίνδυνοι, ώστε να έχουν ως τώρα κατορθώσει να τους προωθήσουν στα νευραλγικότερα σημεία της εθνικής μας ζωής και ειδικά στην Παιδεία, στα ΜΜΕ, ακόμα και στο Κέντρο όπου σχεδιάζεται η εξωτερική μας πολιτική, στο Υπουργείο Εξωτερικών! Τρίτον, να προβάλουμε τις λεπτομερείς αποκαλύψεις του «ΡΕΣΑΛΤΟ» και του «ΑΡΔΗΝ» για την ΕΛΙΑΜΕΠ, που φαίνεται ότι παίζει τον ρόλο της ραχοκοκκαλιάς απ' όπου εκπορεύονται οι ειδικευμένες ομάδες των συνωμοτών. Τέταρτον, να περάσουμε όσο γίνεται περισσότερο στην αντεπίθεση, αφού πρώτα πεισθούν όλοι ότι η πατρίδα μας αντιμετωπίζει τον μεγαλύτερο ίσως κίνδυνο στην ιστορία της, γιατί αυτή τη φορά προέρχεται από τα μέσα και όχι από έξω, όπως έως τώρα. Δεν αντιμετωπίζουμε εχθρικούς στρατούς με όπλα που τραυματίζουν και σκοτώνουν τα σώματα αλλά την ψυχή μας! Γιατί έχουμε μέσα στο σώμα μας έναν καρκίνο, που αν τον αφήσουμε να γενικευθεί, το αποτέλεσμα θα είναι να καταστραφούν τα ευαίσθητά μας «όργανα», δηλαδή οι αξίες, πάνω στις οποίες στηρίζεται η ίδια η ζωή του «σώματος», που είναι η ελληνική κοινωνία, η ελληνική πατρίδα και το ελληνικό έθνος, που κατ' εικόνα και ομοίωσή τους γεννηθήκαμε, μεγαλώσαμε και γίναμε αυτοί που είμαστε -καλοί, κακοί αλλά είμαστε εμείς και όχι κάποιοι απρόσωποι, όπως επιχειρούν ως φαίνεται να μας κάνουν ξένοι και ντόπιοι συνωμότες, για τα δικά τους συμφέροντα.
Επειδή γνωρίζω ότι συμφωνείς μ' αυτές τις απόψεις, σου στέλνω μαζί με το γράμμα αυτό (που αν νομίζεις μπορεί να πάρει δημοσιότητα), μια προσωπική έκκληση προς τους συμπατριώτες μας, με τον τίτλο «Για την υπεράσπιση της εθνικής μας συνείδησης».
Πιστεύω ακράδαντα ότι όπως στην εποχή της Εθνικής Αντίστασης ο κύριος στόχος ήταν η Ελευθερία της πατρίδας και τον καιρό της Αντίστασης κατά της Χούντας η Δημοκρατία, σήμερα που προβάλλουν όλο και πιο πολύ οι κίνδυνοι, τόσο εξωτερικοί όσο και εσωτερικοί, για την ακεραιότητα της πατρίδας μας (κάθε μορφής), ο κύριος στόχος όλων των Ελλήνων, ανεξάρτητα από ιδεολογίες και κόμματα, θα πρέπει να είναι ο Πατριωτισμός.
Σε χαιρετώ με αγάπη,
Μίκης Θεοδωράκης
Το μοναδικό σχόλιο που θέλω να κάνω είναι να δώσω τα συγχαρητήρια μου στον συντάκτη για το πόστ...
Ειλικρινά μπράβο...
Θα μπορούσε ίσως να γίνει ένας ευπρεπής εποικοδομητικός διάλογος ανάμεσα σε όσους θα ήθελαν να συνεισφέρουν με τις απόψεις τους πάνω στο θέμα, ωστόσο απ' όσο καταλαβαίνω η σελίδα θα κλείσει οριστικά...
Κρίμα, γιατί μερικές φωνές κατόρθωσαν τελικά να φιμώσουν τις πολλές....
Καλώς σας βρήκα αλλά απ' ό,τι βλέπω θα πρέπει να σας αποχαιρετήσω και σύντομα μια και θα κλείσετε τη σελίδα...
Sabb Pat -ναι κι εγώ νομίζω ότι μπορεί να γίνει ένας εποικοδομητικός διάλογος γιατί όταν ακούγονται επιχειρήματα, και όχι φωνές και βρισιές, κάθε άποψη, ακόμη και η αντίθετη είναι πολύτιμη. Το ζήτημα είναι ότι η σημερινή εποχή επιβάλλει να αναθεωρήσουμε την έννοια της εθνικής ταυτότητας κατά τρόπο που ούτε να οχυρονώμαστε άκριτα πίσω από ένα στείρο αρχαίο παρελθόν αλλά ούτε και να το απεμπολήσουμε χάριν μιας αμφιλεγόμενης συμφιλίωσης των λαών που συνήθως υποκρύπτει άλλα πράγματα.
@Στοπάκιε
Δεν ξέρεις πόσο λυπάμαι.
Πάλεψα μα ο Άνεμος δεν αλλάζει γνώμη.
Θέλησα να κρατήσω τη σελίδα αλλά ο ίδιος θέλει να καταργήσει το μπλογκ από τη δική του ip. Προσωπικά δεν ξέρω τι να κάνω και πώς για να κάνω αντίγραφο του μπλογκ στη δική μου ip.
Όποιος θέλει και μπορεί ας το κάνει και εγώ θα είμαι πάλι @εδώ δίπλα σας να προσπαθώ για την ενότητά μας.
Χθες ο Άνεμος κατέβασε μια ανάρτηση του @Νοσφεράτου με αντίλογο ως προς το τι πρεσβεύει η κα Δραγώνα. Ο λόγος ήταν ότι πλέον δεν ήθελε καμία ανάρτηση στη δική του ip, και καμία διαμάχη πάνω σε κανένα θέμα. Έχει απογοητευτεί και σιχαθεί όπως μου είπε από την υποκρισία που κυριαρχεί που ο καθένας χωρίς να βοηθά στην ενότητα είναι έτοιμος να δυναμιτίσει την κάθε προσπάθειά μας! Προσωπικά δεν θέλω να κλείσει αυτό το μπλογκ που ήδη είχε αρχίσει να αποκτά κύρος και εκτίμηση από όλους τους συντάκτες, που ο καθένας από την πλευρά του συνεισφέρουν στην αλήθεια.
Όμως δεν ξέρω τι να κάνω πια...
:(
Δημοσίευση σχολίου