Ζοφερό το μέλλον της ασφάλισης

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΡΩΜΑΝΙΑ

Επιστημονικού Συμβούλου ΙΝΕ-ΓΣΕΕ-ΑΔΕΔΥ

Η τριμερής χρηματοδότηση του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος δεν αποτελεί ελληνική έμπνευση ή επιλογή. Αποτελεί ρητή επιταγή της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας (ΔΣΕ) 102 (άρθρο 71.3) που και η Ελλάδα έχει επικυρώσει (Ν. 3251/1955) και συνεπώς, η ΔΣΕ 102 έχει εισαχθεί στην ελληνική έννομη τάξη.

Ο λόγος της συμμετοχής του κρατικού προϋπολογισμού στη χρηματοδότηση του συστήματος (αλλά και η εγγυητική λειτουργία του κράτους για την καταβολή των προβλεπόμενων παροχών) στηρίζεται στην υποχρεωτικότητα της κοινωνικής ασφάλισης: κανείς πολίτης δεν έχει το δικαίωμα η την ευχέρεια να ζητήσει την εξαίρεσή του από την υπαγωγή του στην κοινωνική ασφάλιση.

Η υποχρεωτικότητα αυτή, βέβαια, δεν θεωρείται ως περίπτωση αντιδημοκρατικής συμπεριφοράς του κράτους που δεσμεύει τους πολίτες να επιλέξουν συγκεκριμένη ενέργεια ήδη προεπιλεγμένη από το κράτος, επειδή στηρίζεται στη διεθνώς αποδειγμένη εμπειρία ότι η κοινωνική ασφάλιση (σύνταξη) θέλει να διασφαλίσει ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης στον πολίτη όταν οι ασφαλιστικοί κίνδυνοι του γήρατος ή της αναπηρίας δεν του επιτρέπουν να συνεχίζει να εργάζεται και να κερδίζει το αναγκαίο για την επιβίωσή του εισόδημα, αλλά και ότι ο άνθρωπος δεν μεριμνά, κατά κανόνα, να αποταμιεύει αυτοβούλως τον καιρό που μπορεί να εργάζεται, ένα τμήμα των εισοδημάτων του για να αντιμετωπίσει το δύσκολο καιρό των γερατειών ή της αναπηρίας του.

Τη διεθνή αυτή υποχρέωσή της η χώρα μας είχε σεβαστεί μέχρι σήμερα, ώστε όλες οι ασφαλιστικές κατά καιρούς ρυθμίσεις, ή μεταρρυθμίσεις και αλλαγές του δημόσιου ασφαλιστικού συστήματος, προέβλεπαν τη συνέχιση της συμμετοχής του κράτους στη χρηματοδότησή του (επισημαίνεται ότι το κράτος μετέχει στο δημόσιο συνταξιοδοτικό σύστημα με 4 ιδιότητες: ως νομοθέτης του συστήματος, ως επόπτης της λειτουργίας του, ως συγχρηματοδότης αλλά και ως εγγυητής της καταβολής των προβλεπόμενων παροχών του συστήματος).

Είναι εντυπωσιακό ότι, στο νέο ασφαλιστικό σύστημα που επιχειρείται να οικοδομηθεί στη χώρα μας, από την 1.1.2015, το κράτος δεν συμμετέχει στη χρηματοδότησή του. Η εξέλιξη αυτή βέβαια αντιβαίνει στις ρητές επιταγές της ΔΣΕ 102, αλλά και στη διάταξη του άρθρου 28.1 του ελληνικού Συντάγματος, που δεν επιτρέπει την κατάργηση ή αλλαγή νόμου που επικυρώνει Διεθνή Σύμβαση (όπως είναι ο Ν. 3251/1955) με άλλο νόμο (όπως είναι ο σημερινός ασφαλιστικός νόμος).

Οι επιλογές αυτές οδηγούν, συνεπώς, στη διαπίστωση ότι, με τις ρυθμίσεις του νέου ασφαλιστικού νόμου ανατρέπεται η έννοια της κοινωνικής ασφάλισης: έννοια που προσδιορίζεται με σαφήνεια από το διεθνώς αποδεκτό κείμενο της ΔΣΕ 102 και θεωρεί τη συμμετοχή του κράτους, στα πλαίσια της τριμερούς (ασφαλισμένοι, εργοδότες, κράτος) χρηματοδότησης,ως βασικό εννοιολογικό στοιχείο του θεσμού της κοινωνικής ασφάλισης.

Επιβάλλεται όμως να παρατηρηθεί, με έμφαση, ότι οι συντάκτες του νέου ασφαλιστικού νόμου δεν έχουν το στοιχειώδες θάρρος να ομολογήσουν στο λαό την αλήθεια. Με ποικιλία τεχνασμάτων επιχειρούν να κρύψουν την πραγματικότητα. Οχυρώνονται πίσω από τη χρονική απόσταση που έχει η απόσυρση του κράτους από τη χρηματοδότηση του συστήματος (1.1.2015), αλλά και η προτεραιότητα που προκαλείται σήμερα από τις μεγάλες κοινωνικές αντιδράσεις, λόγω της βάναυσης αύξησης των ορίων της ηλικίας συνταξιοδότησης και των απαιτουμένων συνταξίμων ετών και επιχειρούν με παλινωδίες και εναλλασσόμενες σχετικές νομοθετικές διατυπώσεις να θολώσουν τα νερά και να αποκρύψουν από τους πολίτες τις αληθείς προθέσεις τους.

Δεν θα ήταν περιττό να καταγραφούν αυτές οι παλινωδίες και οι αντίστοιχες διαδοχικές νομοθετικές διατυπώσεις. Μέχρι την ψήφιση κατ’ άρθρον του νομοσχεδίου, οι διατυπώσεις αυτές άλλαξαν 3 φορές.

Πρώτον, στο κείμενο του προσχεδίου του νομοσχεδίου (που τελικώς δεν κατατέθηκε στη Βουλή) υπήρχε σαφής πρόβλεψη για τις συναφείς υποχρεώσεις του κρατικού προϋπολογισμού, με διάκριση των περιόδων 1011 μέχρι 2017 και 2018 και εφεξής. Οι προβλέψεις ανέφεραν ότι, από την 1.1.2018, η συμβολή του κράτους θα περιοριζόταν στην καταβολή της βασικής σύνταξης, ενώ η ανταποδοτική σύνταξη θα χρηματοδοτούνταν από τις ασφαλιστικές εισφορές ασφαλισμένων και εργοδοτών (εξ ολοκλήρου). Είναι όμως γνωστό ότι, λόγω της επιμονής του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η εφαρμογή του νέου συστήματος μεταφέρθηκε τελικώς στην 1.1.2015 (αντί της 1.1.2018).

Στη συνέχεια, στο κείμενο του νομοσχεδίου που κατατέθηκε στη Βουλή αλλά και εγκρίθηκε από την Κοινοβουλευτική Επιτροπή, απαλείφθηκε ολόκληρη η παράγραφος που αναφερόταν στη χρηματοδότηση του ΣΚΑ από τον κρατικό προϋπολογισμό για την περίοδο 2011 μέχρι 2014 και παρέμεινε μόνο η παράγραφος που αναφερόταν στην υποχρέωση του κράτους να καταβάλλει μόνο τη βασική σύνταξη από το 2015 και εφεξής.

Τελικώς, στη διάρκεια της κατ’ άρθρον συζήτησης του νομοσχεδίου (8.7.2010), αναδιατυπώθηκε εκ νέου το σχετικό άρθρο 37 που τελικώς προβλέπει τα εξής:

1.Από 1.1.2011 και εφεξής οι Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης... και το ΝΑΤ επιχορηγούνται με βάση την ισχύουσα νομοθεσία και ειδικά για τα έτη 2011 – 2013 τηρουμένων των στόχων του Προγράμματος Σταθερότητας και του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας (Ν. 3845/2010).

2.Από 1.1.2015 το κράτος αναλαμβάνει τη χρηματοδότηση της βασικής σύνταξης.

Οι τελικές αυτές προβλέψεις του νέου ασφαλιστικού νόμου αποτελούν τη δυσμενέστερη όλων των προηγούμενων σχετικών διατυπώσεων, αφού:

Πρώτον, διασαφηνίζουν ότι, από την 1.1.2015, το κράτος αποσύρεται ολοσχερώς από τη χρηματοδότηση του δημόσιου συνταξιοδοτικού συστήματος και περιορίζεται στην καταβολή της αποκαλούμενης βασικής σύνταξης (που όπως έχουμε εξηγήσει σε προηγούμενο κείμενό μας στο ΠΟΝΤΙΚΙ δεν είναι σύνταξη αλλά προνοιακό επίδομα, που έτσι ή αλλιώς αποτελεί απ’ ευθείας μη ανταποδοτικού χαρακτήρα υποχρέωση του κράτους).

Δεύτερον, διευκρινίζεται ότι ούτε στη διάρκεια των ετών 1011-2013 το κράτος θα εξακολουθήσει να τηρεί τις σήμερα νομοθετημένες και ισχύουσες υποχρεώσεις του προς το ΣΚΑ. Η τήρηση των χρηματοδοτικών αυτών υποχρεώσεων του κράτους έχει πλέον, μετά τη θέση σε ισχύ του νέου νόμου, διπλή προϋπόθεση. Θα πρέπει να συνδυάζεται και να εξαρτάται α) από την τήρηση του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης αλλά και β) από τις ανάγκες του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας δηλαδή του Μνημονίου και του Ν. 3845/2010.

Συνεπώς, με την τελική διαμόρφωση του νόμου, η απόσυρση του κράτους από τη συμμετοχή του στη συγχρηματοδότηση του ΣΚΑ επισπεύδεται και μπορεί να γίνει ακόμη και το 2011. Αν οι ανάγκες του Προγράμματος Σταθερότητας και Ανάπτυξης ή του μηχανισμού στήριξης της ελληνικής οικονομίας και του Μνημονίου είναι σοβαρές, είναι επιτρεπτή και πιθανή η μείωση μέχρι και μηδενισμού της κρατικής χρηματοδότησης προς το ΣΚΑ ακόμη και το 2011.

Απομένει να σημειωθεί ότι οι δυσμενέστατες αυτές ρυθμίσεις ψηφίστηκαν χωρίς να ληφθεί υπόψη ούτε η παραβίαση του άρθρου 28.1 του Συντάγματος ούτε η ουσιαστική κατάργηση της κοινωνικής ασφάλισης που επιφέρει η απόσυρση του κράτους από την τριμερή χρηματοδότηση.

Ως τελικό συμπέρασμα μπορεί να συναχθεί ότι το μέλλον της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα διαγράφεται πλέον εξαιρετικά δυσοίωνο.

Κανόνας είναι 1) Nα τηρούμε χρονική απόσταση τουλάχιστον 2-3 ωρών, από την προηγούμενη ανάρτηση και 2) να μην βάζουμε αναρτήσεις που αφορούν, κόμματα, ύβρεις, ρατσισμό και προσωπικές αντιπαραθέσεις...αυτές θα κατεβαίνουν αυτόματα!