Μέρα που είναι . . . χρόνια πολλά στα κορίτσια!

Εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς ότι για να οδηγηθούμε στην απόλυτη χειραφέτηση του σήμερα, η θέση της γυναίκας στην κοινωνία έχει περάσει από (χίλια)σαράντα κύματα. Στο πέρασμα του χρόνου οι συνθήκες άλλαζαν και οι αντιλήψεις και η νοοτροπία διαφοροποιούνταν κάθε φορά.
Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσουμε την ιστορία της γυναίκας και την θέση της ανά τους αιώνες. Από την στιγμή που δαγκώθηκε το μήλο και χάθηκε ο Παράδεισος, μέχρι την επανάσταση του φεμινισμού που έδωσε στη γυναίκα ίσα εργασιακά δικαιώματα και την δυνατότητα να ψηφίζει, σε όλα τα χρόνια υπάρχει η γυναικεία σφραγίδα. Άλλοτε αυτή γίνεται αντικείμενο λατρείας, όπως στους προϊστορικούς χρόνους και άλλοτε οδηγείται ως μάγισσα στην πυρά, όπως στον Μεσαίωνα. Ποιος ξέρει τι θα ακολουθήσει; Όλα άλλαξαν και προφανώς, όλα θα συνεχίσουν να αλλάζουν.

Η περίεργη Εύα και ο φιλήσυχος Αδάμ

Τελικώς δεν έχει διευκρινιστεί ακόμη, τόσες χιλιάδες έτη μετά, αν ο άντρας έκανε καλά που ήθελε παρέα στο Παράδεισο ή αν ήταν προτιμότερο να μείνει μόνος. Η ουσία είναι ότι ο Αδάμ αφού παρατήρησε το περιβάλλον και έκανε στον Θεό ερωτήσεις για οτιδήποτε του κινούσε το ενδιαφέρον, κάποια στιγμή βαρέθηκε. «Θέλω κάποιον για να κάνω παρέα», είπε ούτε λίγο ούτε πολύ στον Δημιουργό του. Έτσι, την ώρα που ο Αδάμ πήρε έναν υπνάκο, μεσολάβησε μία θεϊκή χειρουργική παρέμβαση, και ξύπνησε με μερικά πλευρά λιγότερα και με μία γυναίκα δίπλα του.



Έτσι οι δυο τους περνούσαν καλά και ο Θεός θαύμαζε τα κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν δημιουργήματά του. Μέχρι που κάποια μέρα εμφανίστηκε το καταραμένο φίδι. Ο Αδάμ ήταν τελείως αθώος, άσπιλος και αμόλυντος. Η Εύα όμως ήταν ως φαίνεται περισσότερο πονηρή και περίεργη, γεγονός που το διέκρινε ο όφις. Την πλεύρισε λοιπόν, και έπειτα από μια πλύση εγκεφάλου, όχι μόνο την έβαλε να δαγκώσει το μήλο, αλλά την έπεισε να δώσει και στον απονήρευτο Αδάμ! Και κάπως έτσι χάθηκε ο παράδεισος!
Από την ώρα εκείνη το αρσενικό γένος δεν έχει βγάλει την καραμέλα «χάσαμε τον παράδεισο εξαιτίας μιας γυναίκας». Μα τι να πούμε αγαπητές μου! Τόσο αφελείς ήταν τότε, τόσο αφελείς παραμένουν έως σήμερα! Διότι τι αποδεικνύει το προπατορικό αμάρτημα; Ότι η γυναίκα έχει φυσικά το πάνω χέρι. Ότι αυτή κινεί τα νήματα. Πως είναι ικανή και για το καλό και για το κακό. Και ότι τον άντρα αν τον αφήσεις σε ένα ωραίο μέρος μόνο του με μια γυναίκα θα γυρνοβολάει από ‘δω κι από ‘κει χωρίς να έχει διάθεση για καμία περαιτέρω αναζήτηση. Είναι το γνωστό «μαμ, κακά και νάνι».
Άλλωστε αν το δούμε από τη φιλοσοφική του σκοπιά, το προπατορικό αμάρτημα ήταν η πρώτη προσπάθεια χειραφέτησης του ανθρώπου, η επιθυμία για ανακάλυψη κάτι νέου. Και σε κάθε περίπτωση, αυτό δεν χρεώνεται στον βαρετό και μονόχνοτο Αδάμ αλλά στην ανήσυχη και πολυπράγμονα Εύα. Επομένως κυρίες μου, σταματήστε να νιώθετε ενοχές για το μήλο.

Η γυναίκα στους προϊστορικούς χρόνους

Σύμφωνα με τους ιστορικούς και τους μελετητές, η προϊστορική περίοδος της ανθρωπότητας διαπνέεται από αυθόρμητη εκτίμηση για την γυναίκα. Είναι λίγο πολύ γνωστό ότι ο καταμερισμός των εργασιών τότε είχε ως εξής: Ο άντρας έβγαινε για κυνήγι προκειμένου να εξασφαλιστεί η τροφή και τα δέρματα, ενώ η γυναίκα μεριμνούσε για την διατήρηση της αναμμένης φωτιάς και – οπωσδήποτε – το μεγάλωμα των παιδιών.
Το συγκεκριμένο μοτίβο ήταν επιβεβλημένο λόγω βιολογικών παραγόντων: Οι γυναίκες είχαν να ασχοληθούν με τις εγκυμοσύνες (οι οποίες πιθανόν να ήταν και συνεχείς, βλέπεις τότε δεν υπήρχαν ούτε αντισυλληπτικά ούτε το χάπι της επόμενης ημέρας), τους τοκετούς και τον θηλασμό. Επόμενο ήταν λοιπόν, να μην μπορούν να πάρουν το ρόπαλο και να κυνηγάνε αρκούδες.
Πολλοί λοιπόν υποστηρίζουν πως στις πρωτόγονες κοινότητες που περιγράφουμε, υπήρξε ένα μητριαρχικό καθεστώς, μια κυριαρχία δηλαδή των γυναικών σε κοινωνικό, πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο, το οποίο όμως αργότερα αντικαταστάθηκε από την πατριαρχία, αφού οι άντρες θέλησαν να κυριαρχήσουν. Δεν λείπουν όμως οι επιστήμονες που αμφισβητούν την κυριαρχία της γυναίκας εκείνα τα χρόνια. Σύμφωνα με την δεύτερη αυτή άποψη, δεν υπήρξε μητριαρχία, αλλά ένα σύστημα μητρογονικής γραμμής, ο καθορισμός δηλαδή ενός ατόμου βάσει της μητέρας του.
Δεν είναι πάντως τυχαίο το γεγονός, πως σε γεωργικές κοινωνίες, η θέση της γυναίκας ήταν πολύ πιο ευνοϊκή. Εκεί, λειτουργούσαν ως σύμβολα γονιμότητας και για τον λόγο αυτό ενέπνεαν σεβασμό. Πολλά χρόνια αργότερα, βέβαια, βλέπουμε την έκφραση της αγάπης στη γυναίκα και την ανωτερότητά της μέσω της λατρείας στην θεά Δήμητρα. Το δέος απέναντι στο τρίπτυχο «γυναίκα – μητέρα - γη» είναι ενδεικτικό του σεβασμού στην μητριαρχία.

Αμαζόνες: Το πρώτο φεμινιστικό κίνημα!

Η κοινωνία των Αμαζόνων ήταν για τους άντρες ότι είναι σήμερα η κοινωνία του Αγίου Όρους για τις γυναίκες: ένας τόπος απόρθητος. Δεν επιτρέπονταν κανένα αρσενικό να εισέλθει στους κύκλους τους, ενώ θεωρείται πως αποτελούν συνέχεια του παλαιού καθεστώτος της μητριαρχίας. Οι αρχαίοι έλληνες πίστευαν πως είναι οι κόρες του Άρη, λόγω των εξαιρετικών πολεμικών τους ικανοτήτων. Για την προστασία του κράτους τους ήταν όλες τους εξασκημένες στη χρήση τόξου και ξίφους, και θεωρούνταν μάλιστα ισάξιες με πολεμιστές άνδρες, για την ανδρεία και την ικανότητά τους.
Έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον μία εκδοχή για την προέλευση του ονόματός τους: Λέγεται, πως προέρχεται από το στερητικό «α» και τη λέξη μαζός μου σημαίνει στήθος, επειδή ακρωτηρίαζαν ή συνέθλιβαν το αριστερό στήθος τους προκειμένου να διευκολύνονται στον χειρισμό του τόξου.
Που ζούσαν όμως οι φοβερές Αμαζόνες; Ο Όμηρος στην Ιλιάδα τις τοποθετεί στη Φρυγία και στη Λυκία. Όμως, πατρίδα των Αμαζόνων ήταν η Θεμίσκυρα του Ευξείνου Πόντου, που βρισκόταν κοντά στον ποταμό Θερμώδοντα. Οι Αμαζόνες έκαναν πολλές επιδρομές στις γειτονικές χώρες αλλά και μακρύτερα, χτίζοντας ταυτόχρονα καινούριες πόλεις. Πάντως, στα μετέπειτα χρόνια που Έλληνες πήγαν να ψάξουν το βασίλειό τους, δεν το βρήκαν στη συγκεκριμένη περιοχή. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι κατέφυγαν σε βορειότερες περιοχές (στο βόρειο Καύκασο) μετά την ήττα τους από τον Ηρακλή, ο οποίος στον γνωστό άθλο έπρεπε να πάρει τη ζώνη της βασίλισσας των Αμαζόνων, Ιπολλύτης. Γενικά πάντως, βασίλεια των Αμαζόνων θεωρούνταν ότι υπήρχαν σε πολλές περιοχές ακόμα και νοτιότερα, π.χ. στη Λιβύη.
Μιας και τότε δεν υπήρχαν τράπεζες σπέρματος, για τη διαιώνιση του είδους τους οι Αμαζόνες, δύο μήνες την άνοιξη πήγαιναν και έμεναν με έναν γειτονικό αρσενικό λαό, τους Γαργαρείς, που κατοικούσαν στον Καύκασο. Από τα παιδιά που γεννιόντουσαν, κρατούσαν μόνο τα θηλυκά. Τα αρσενικά ή τα σκότωναν ή τα ακρωτηρίαζαν ή τα έστελναν στους πατέρες τους.
Όπως είναι γνωστό, θεωρούνται μυθικά πλάσματα αν και επιστημονικές πηγές αναφέρουν ότι πιθανόν δεν ήταν απλά και μόνο αποκύημα της φαντασίας των Ελλήνων, αλλά ένας ιστορικός λαός.

Η γυναίκα στο Βυζάντιο: Σύζυγοι και παλλακίδες

Στο Βυζάντιο, θεωρητικά τουλάχιστον, η γυναίκα ήταν υποταγμένη στην εξουσία του άντρα, όπως άλλωστε υπαγόρευε η χριστιανική Εκκλησία και ο Απόστολος Παύλος. Είναι όμως πολύ εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι εκπρόσωποι του ασθενούς φύλου παίρνουν στα χέρια τους δυναμικά την εξουσία, και έτσι η ιστορία έχει καταγράψει την αυτοκράτειρα Θεοδώρα και την Πουλχερία, αδερφή αυτοκράτορα, η οποία ουσιαστικά πήρε πολλές φορές το παιχνίδι στα χέρια της. Επιπλέον, τον 11ο και 12ο αιώνα, υπήρξαν γυναίκες από την αριστοκρατική ελίτ που είχαν αναλάβει οικονομικές δραστηριότητες και συχνά βοηθούσαν στο χτίσιμο μοναστηριών.
Από την εποχή του Ιουστινιανού μέχρι και αυτή των Κομνηνών, οι νομοθεσία προστάτευε τη γυναίκα και σε αρκετές περιπτώσεις, όπως ήταν ένα διαζύγιο, της παρείχε ισοτιμία με τον άντρα. Βέβαια, πολύ χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η γέννηση ενός κοριτσιού δεν έφερνε ιδιαίτερη χαρά στην οικογένεια, διότι αφενός το όνομα δεν θα διαιωνίζονταν, αφετέρου διότι απαιτούνταν προσπάθεια για εξασφάλιση προίκας.
Η ηλικία γάμου έφτανε μόλις το κορίτσι συμπλήρωνε τα 12 έτη ζωής. Μια κοπέλα καλής ανατροφής δεν είχε λόγο στην επιλογή του συντρόφου, μιας και αυτό ήταν καθαρά επιλογή των γονιών της και κυρίως του πατέρα. Ποιες ήταν λοιπόν οι σχέσεις μεταξύ των συζύγων; Ο σύζυγος τιμούσε, υπολόγιζε και αγαπούσε τη γυναίκα που τον τιμούσε και εκείνη του συμπεριφερόταν με γλυκύτητα και σεβασμό. Η γυναίκα περνούσε πολύ μεγάλο μέρος της ζωής της εντός σπιτιού φροντίζοντας τις δουλειές και ανατρέφοντας τα παιδιά.
Την ήρεμη συμβίωση τάραζε συχνά η συνήθεια της παλλακείας. Πολλές φορές οι σύζυγοι, με την πρόφαση ότι θέλουν να αποκτήσουν παιδιά, πήγαιναν στο σπίτι μία παλλακή. Έτσι, προκλήθηκαν πολλά διαζύγια, η έκβαση των οποίων όμως σπανιότατα ήταν σε βάρος της συζύγου και εξασφάλιζαν στη γυναίκα την οικονομική της επιβίωση.

Τα χρόνια του Μεσαίωνα: Οι μάγισσες στην πυρά!

Κατά τον μεσαίωνα, οι άντρες κλήθηκαν να απαντήσουν στο καίριο ερώτημα αν η γυναίκα έχει ψυχή, αφού δεν πλάστηκε απευθείας από τον Θεό, αλλά δημιουργήθηκε από το πλευρό του άντρα. Ήταν η σκοτεινή εκείνη περίοδος της ανθρωπότητας που η γυναίκα θεωρούνταν ιδιοκτησία του άντρα και ο ιππότης είχε το δικαίωμα να κακοποιεί τη σύζυγό του, να την ξυλοκοπάει, να την τιμωρεί, να τη δωρίζει, να την κληροδοτεί δια διαθήκης ή ακόμη και να την πουλάει.
Στα όνειρα ή στα οράματα των ασκητών του χριστιανισμού ο δαίμονας μεταμορφωνόταν σε μια προκλητική γυναίκα. Σε διάστημα τριών αιώνων, δεκάδες χιλιάδες γυναίκες οδηγήθηκαν στην πυρά ως μάγισσες, με κύριο επιχείρημα ότι έκαναν σεξουαλικά όργια με τον διάβολο. Αυτή η υποτίμηση ήταν που καλλιέργησε την παράδοση για τις στρίγκλες, που δήθεν είχαν την ικανότητα να πετούν πάνω σε σκουπόξυλα, να μετατρέπονται σε ζώα και σε άψυχα αντικείμενα χάρη στη σχέση τους με το διάβολο.
Υπάρχει παρόλα αυτά μία πολύ ενδιαφέρουσα άποψη την οποία υποστήριξε η ιστορικός Σου Νιεμπρζιντόφσκι, από το πανεπιστήμιο Μπάνγκορ της Ουαλίας. Σύμφωνα με την ίδια, οι γυναίκες του Μεσαίωνα ήξεραν να υπερασπίζονται τα δικαιώματά τους και πολλές φορές αναλάμβαναν θέσεις εξουσίας. Ισχυρίζεται μάλιστα ότι πήγαιναν ακόμη και διακοπές χωρίς να συνοδεύονται. Η Νιεμπρζιντόφσκι κατέληξε σε αυτό το συμπέρασμα μελετώντας ιστορικά ντοκουμέντα, λογοτεχνικά κείμενα και στίχους τραγουδιών εκείνης της εποχής.

Το κίνημα του φεμινισμού

Μπήκαμε στον 20 αιώνα, ο οποίος χαρακτηρίστηκε και σφραγίστηκε από μια σειρά αλλαγών ως προς τη θέση και την εικόνα των γυναικών. Οι αλλαγές αυτές που συντελέστηκαν, έχουν τις ρίζες τους στον προηγούμενο αιώνα και στη μετάβαση από την παραδοσιακή αγροτική κοινωνία στη σύγχρονη βιομηχανική. Παρατηρήθηκε μαζική είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας ενώ παρουσιάστηκαν ευκαιρίες μόρφωσης, τις οποίες οι γυναίκες δεν μπορούσαν να αξιοποιήσουν, επειδή . . . ήταν γυναίκες. Και έτσι, εγένετο φεμινισμός!
Ο φεμινισμός λοιπόν, έγινε ένα οργανωμένο κίνημα καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι άρχισαν να πιστεύουν πως οι γυναίκες υφίστανται άδικη μεταχείριση. Το οργανωμένο κίνημα χρονολογείται από το πρώτο συνέδριο για τα δικαιώματα των γυναικών στο Seneka Falls, στη Νέα Υόρκη, το 1848.
Επιστημονικά μιλώντας, ο φεμινισμός είναι μια συλλογή κοινωνικών θεωριών, πολιτικών κινήσεων και ηθικών φιλοσοφιών, σε μεγάλο βαθμό παρακινούμενη από ή αναφερόμενη σε εμπειρίες γυναικών, ιδιαίτερα σε σχέση με την κοινωνική, πολιτική και οικονομική τους κατάσταση. Ως κοινωνικό κίνημα, ο φεμινισμός εστιάζεται κατά πολύ στον περιορισμό ή εξάλειψη της φυλετικής ανισότητας και στην προώθηση των δικαιωμάτων, των συμφερόντων και των ζητημάτων των γυναικών στην κοινωνία.
Στις δεκαετίες του 1960 και 1970, ο φεμινισμός και η φεμινιστική θεωρία κατά μεγάλο βαθμό αντιπροσώπευε, και ασχολείτο με θέματα που αντιμετώπιζαν οι Δυτικές, λευκές, μεσο-αστικές γυναίκες Ακτιβιστές φεμινισμού ξεπήδησαν από διαφορετικές κοινότητες, και οι θεωρητικοί του φεμινισμού άρχισαν να εστιάζουν στην διασταύρωση μεταξύ γένους και σεξουαλικότητας με τις άλλες κοινωνικές ταυτότητες, όπως η φυλή και η τάξη.
Πολλές χώρες άρχισαν να παραχωρούν δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες στα πρώτα χρόνια του 20ου αιώνα, ιδιαίτερα στα τελευταία χρόνια του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και τα πρώτα χρόνια μετά τον πόλεμο. Οι λόγοι γι’ αυτό ποικίλουν, αλλά συμπεριελάμβαναν μια επιθυμία για αναγνώριση των συνεισφορών των γυναικών στον πόλεμο, ενώ επηρεάστηκαν και από την ρητορική και των δύο πλεύρών εκείνη την εποχή για να δικαιολογήσουν τις πολεμικές τους προσπάθειες.
Ο φεμινισμός δεν είναι μια μόνη ιδεολογία. Κατά καιρούς έχουν αναπτυχθεί διάφορες υπο-κατηγορίες της φεμινιστικής ιδεολογίας. Οι πρώτοι φεμινιστές και τα αρχικά φεμινιστικά κινήματα αποκαλούνται συχνά φεμινιστές πρώτου κύματος, και οι φεμινιστές περίπου μετά το 1960 φεμινιστές δεύτερου κύματος. Πρόσφατα, μια νέα γενιά φεμινιστών έχουν ξεκινήσει το τρίτο κύμα φεμινιστών. Το αν αυτή θα είναι μια εξέλιξη με διάρκεια μένει να αποδειχθεί.

Κανόνας είναι να μην βάζετε αναρτήσεις που αφορούν, κόμματα, ύβρεις, ρατσισμό και προσωπικές αντιπαραθέσεις...αυτές θα κατεβαίνουν αυτόματα!